Edytujesz Skrzat domowy

{{WEdycji|BlackAngel92}}
{{Infoboks/Stworzenie
|grafika = Zgredek1.jpg
|Oczy = Różne
|Włosy = Łysy {{Comment|zazwyczaj}}
|Śmiertelność = Śmiertelny
|Cechy szczególne = Chudy, niski
|Przynależność = 
* Ich pan
* [[Szkoła Magii i Czarodziejstwa w Hogwarcie]]
}}
'''Skrzat domowy''' (ang. ''House-elf'') — [[Magia|magiczne]] stworzenie, które żyło po to, aby służyć swoim panom. Skrzaty nie mogły się sprzeciwiać – za nieposłuszeństwo same musiały wymierzyć sobie karę. Były związane czarem, przez który nie mogły porzucić pracy. Jedynie pan, dając im ubranie, fragment ubrania lub nawet jego skrawek, mógł zwolnić skrzata ze służby. Większość skrzatów była wyraźnie zadowolona ze swojego zniewolenia. Skrzaty domowe, które nie miały panów najczęściej pracowały w [[Szkoła Magii i Czarodziejstwa w Hogwarcie|Hogwarcie]], gdzie za swą pracę mogły otrzymać zapłatę w postaci pieniędzy, a także dni urlopu, chociaż w rzeczywistości nie korzystały z tego – nie licząc jednego wyjątku – traktując swoją pracę jako cel życiowy oraz ich największą radość. Taki stan rzeczy zapoczątkowała [[Helga Hufflepuff]], która zatrudniła pierwsze skrzaty domowe w zamku.

Skrzaty domowe dysponowały dużą mocą magiczną, ale były ograniczane przez swych panów. Potrafiły także się aportować i deportować nawet w Hogwarcie. Ich magia zupełnie różniła się od magii czarodziejów. Oczywiście nie mogli używać różdżek.

O prawa skrzatów domowych bardzo troszczyła się [[Hermiona Granger]]. Założyła ona [[WESZ|Stowarzyszenia WESZ]] (''Stowarzyszenie Walki o Emancypację Skrzatów Zniewolonych''), które miało na celu polepszyć sposób życia skrzatów i nadać im prawa na równi z czarodziejami.

== Magia skrzatów ==
{{Zobacz więcej|Magia skrzatów}}
[[Plik:Zgredek znika.gif|mały|220x220px]]
Zdolności magiczne skrzatów nie są w pełni znane, a ich natura i źródło mocy, którą posiadały nie była w pełni zrozumiała dla większości czarodziejów. Z racji tego, że skrzaty nie podlegały edukacji szkolnej, nieznany był sposób, w jaki nabywały swoje zdolności - możliwe, że je dziedziczyły.
[[Plik:Dobby sock.gif|mały|lewo|220x220px]]
Skrzaty używały magii, by chronić innych lub by wypełnić literalnie polecenie swego pana, np. do sprzątania, lub tak jak Stworek - powrotu poprzez teleportację, z [[Jaskinia horkruksa|jaskini]] - ponieważ jego pan - Regulus A. Black - nakazał mu powrócić z medalionem do domu. Z jaskini tej nie był zdolny teleportować się tak potężny czarodziej, jak Albus Dumbledore, ze względu na zabezpieczające zaklęcia nałożone przez Lorda Voldemorta. Ta właściwość magii skrzatów, ukazuje dwie jej istotne cechy: 1. ich magia potrafi być bardzo silna 2. wynika to z polecenia lub bardzo silnego imperatywu, który zmusza skrzata do wypełnienia polecenia swego pana. Zgredek - z własnej woli i na prośbę Aberfortha - również przedostał się do lochów we dworze Malfoyów, które były zabezpieczone przed możliwością teleportacji. Z lochów tych deportował się z grupą przyjaciół Harry'ego Pottera - z jego zdolności magicznych, potrafiących przełamać silne zabezpieczenia nie zdawali sobie sprawy jego poprzedni panowie, którym służył w tym domu przez wiele lat. Potrafił on również wytrącić różdżki potężnym czarodziejom i czarownicom, takim jak Bellatriks, Narcyza Malfoy czy Draco.

== Relacje z czarodziejami ==
=== Posłuszeństwo ===
=== Znęcanie się ===
=== Lojalność ===
== Zawody skrzatów domowych ==
=== Słudzy Hogwartu ===
== Instytucje czarodziejów ==
== WESZ ==
== Wygląd ==
== Znane skrzaty domowe ==
== Znane skrzaty domowe ==
* [[Zgredek]]
* [[Stworek]]
* [[Mrużka]]
* [[Bujdka]]
* Skrzaty zatrudnione w kuchni [[Hogwart]]u.
* [[Barman w Lokalu pod Ślepym Wieprzem]]

== Za kulisami/Ciekawostki ==
[[Plik:Skrzaty domowe - Mistrzostwa Świata.jpg|mały|286x286px]]
* Oba występujące w wersji filmowej skrzaty, [[Zgredek]] i [[Stworek]], miały tylko po 4 palce w każdej dłoni.
* W ekranizacji [[Harry Potter i Czara Ognia (książka)|Harry Potter i Czara Ognia]], podczas ataku śmierciożerców, w tłumie uciekających pojawiają się dwie postaci nieznanych skrzatów, ubranych w czerwoną oraz zieloną togę.

=== Inspiracja ===

== Cechy osobowości ==
Skrzat domowy z racji pełnionej funkcji w świecie czarodziejów - służby domowej o cechach niewolnika - był uosobieniem posłuszeństwa i ślepego wykonawcy woli swoich panów. Skrzaty domowe towarzyszyły narodzinom i dorastaniu swoich panów i były wobec nich bardzo lojalne z racji wiążącej ich więzi ze swymi panami. Przykład Stworka i jego głębokiej miłości do Regulusa A. Blacka i jego rodziny, ukazuje jak silne więzi wiązały te stworzenia z czarodziejami. Posiadały one wpojony kodeks moralny, który narzucił im świat czarodziejów - za nieposłuszeństwo skrzata, jego pan lub pani mogli go ukarać lub nawet zabić. Nieodłączną cechą skrzata domowego było służenie komuś - swojemu panu, rodzinie lub uczniom - pracowały w kuchni w Hogwarcie, przygotowując posiłki. Były pracowite, ale gdy było się dla nich miłym, okazując empatię, skrzaty starały się odwdzięczyć ze zdwojoną siłą, przełamując niechęć do kogoś. Były wrażliwymi istotami, które za życzliwość umiały odpłacić tym samym - gdy Harry przekazał Stworkowi fałszywy medalion podczas ich ukrywania się na [[Grimmauld Place 12]], Stworek mimo wpojonej niechęci do trio, zaczął przygotowywać wystawne posiłki i sprzątać w domu, wyraźnie zmieniając się w swym zachowaniu. Skrzatem, który wystąpił na przekór przyjętym normom dotyczącym skrzatów był Zgredek. Przed drugim rokiem nauki Harry'ego w Hogwarcie, skrzat udał się na Private Drive 4, by ostrzec chłopca przed planem Malfoyów (jego ówczesnych panów) przemycenia [[Dziennik Toma Riddle'a|dziennika Riddle'a]] i otwarciu [[Komnata tajemnic|Komnaty Tajemnic]] mającym doprowadzić do jego śmierci. Skrzat nie mógł wyjawić Harry'emu co usłyszał na Dworze Malfoyów - ale wiedział, że było to złe. Skrzat chcąc ochronić Harry'ego umiał odróżnić dobro od zła. Był gotów zaryzykować i sprzeciwić się swoim panom. J.K. Rowling wspominając o tym, że skrzaty domowe pochodziły ze świata dzieciństwa, wskazywała na niewinność ich natury. Zgredek potrafił być złośliwy, zdarzało mu się zrzucić tort na podłogę lub zablokować przejście w ścianie na [[peron 9 i 3/4]] na stacji King's Cross - jednak jego zachowanie wynikało z troski o Harry'ego i chęci powstrzymania go przed dostaniem się do Hogwartu by go chronić - były to jednak próby nieporadne i nieskuteczne. Zgredek początkowo zdradzał pewne skłonności masochistyczne - karał się sam, za to, że mówił zbyt wiele lub zachowywał niewłaściwie - miał wpojone, że musi być karany za swoje zachowanie i sam sobie te kary wymierzał.
[[Plik:Irytek skrzaty.jpg|thumb|right|300px|Irytek oglądający walkę skrzatów: Stworka i Zgredka.]]
Zgredek przywiązał się do Harry'ego. Gdy ten uwolnił go od służenia rodzinie Malfoyów w czerwcu 1993 roku, skrzat stanął w obronie chłopca i był gotów zaryzykować dla niego życie - skrzaty cechowała duża odwaga. Zgredek w każdej sytuacji był gotów zaryzykować własne życie, by ratować przyjaciela. Nie wahał się użyć magii dla ratowania osób, które były dla niego ważne. Zgredek stając się pierwszym znanym wolnym skrzatem, ubierał się w nietypowe stroje i nakrycia głowy - był ekscentryczny. Gdy wydano rozkaz Zgredkowi i Stworkowi, by odnaleźli [[Mundungus Fletcher|Mundungusa Fletchera]], skrzaty nie wróciły na Grimmauld Place 12, dopóki go nie znalazły. Ze swoich zobowiązań starały się wywiązać najlepiej jak mogły. [[Aberforth Dumbledore]] w chwili gdy Harry wysłał mu za pomocą [[lusterka dwukierunkowe]]go prośbę o pomoc z lochów we dworze Malfoyów, nie wahał się wysłać tam skrzata. Zgredek popisał się pomysłowością, odkręcając żyrandol, który zaskoczył Bellatriks Lestrange. Ale przede wszystkim w jego postaci można ujrzeć przemianę wewnętrzną, kiedy teleportując się z salonu Malfoyów wypowiada słowa: „Zgredek nie ma już pana, Zgredek to wolny skrzat, który przybył uwolnić Harry'ego Pottera i jego przyjaciół” - jest przykładem pierwszego skrzata posiadającego wolną wolę. Za swój czyn zginął. Nie każdy skrzat potrafił sobie radzić z wolnością i szczerze potępiał sposób życia Zgredka. Mrużka, będąca skrzatem domowym [[rodzina Crouch|rodziny Crouch]], była wierna swoim panom i w pełni im oddana, lojalna - ukrywając fakty o ukrywaniu się Barty'ego Croucha Jr (byłego śmierciożercy) w ich domu. Dla niej najważniejsze było dobro jej pana, nie jej własne.
[[Plik:Kreacher 2.jpg|mały|lewo|205x205px]]
Gdy została zwolniona ze służby przez swego pana, nie umiała się odnaleźć w nowej rzeczywistości kuchni Hogwartu, gdzie pracowała. Upijała się z żalu, że zawiodła swojego pana, który w rzeczywistości ją wykorzystywał. Mrużka to przykład skrzata ślepo zapatrzonego w swoich panów, która nie umiała się cieszyć wolnością - istotą jej życia było służenie czarodziejom. Bez tego jej życie było puste. Z wyjątkiem Zgredka, skrzaty nie oceniały postępowania swoich panów, godziły się na podłe traktowanie. Zgredek złamał odwieczne zasady, które określały miejsce skrzata w społeczeństwie - zrobił to by ratować czarodzieja, którego postrzegał za dobrą istotę. Jego osobowość najbardziej ewoluuje ze wszystkich skrzatów, znanych z serii. Jako jedyny wyzwala się z wizerunku skrzata-niewolnika i ukazuje szczególną moc magiczną skrzatów, która przełamywała potężne zaklęcia czarodziejów.


== Występowanie ==
* ''[[Harry Potter i Komnata Tajemnic (książka)]]'' {{Comment|pierwsze wystąpienie}}
* ''[[Harry Potter i Komnata Tajemnic (film)]]''
* ''[[Harry Potter i Komnata Tajemnic (gra)]]''
* ''[[Harry Potter i Czara Ognia (książka)]]''
* ''[[Harry Potter i Czara Ognia (film)]]''
* ''[[Harry Potter i Zakon Feniksa (książka)]]''
* ''[[Harry Potter i Zakon Feniksa (film)]]''
* ''[[Harry Potter i Zakon Feniksa (gra)]]''
* ''[[Harry Potter i Książę Półkrwi (książka)]]''
* ''[[Harry Potter i Insygnia Śmierci (książka)]]''
* ''[[Harry Potter i Insygnia Śmierci: część pierwsza (film)]]''
* ''[[Harry Potter i Insygnia Śmierci: część pierwsza (gra)]]''
* ''[[Harry Potter i Insygnia Śmierci: część druga (film)]]''
* ''LEGO Harry Potter: Budowa Magicznego Świata''
* ''LEGO Harry Potter: Postacie Magicznego Świata''
* ''[[LEGO Harry Potter: Lata 1−4]]''
* ''[[LEGO Harry Potter: Lata 5-7]]''
* ''[[Wizarding World (strona internetowa)]]''
* ''[[Bloomsbury Live Chat]]''

* ''[[Dziedzictwo Hogwartu]]''

[[de2:Hauself]]
[[en:House-elf]]
[[es:Elfo doméstico]]
[[fi:Kotitonttu]]
[[fr:Elfe de maison]]
[[ja:屋敷しもべ妖精]]
[[nl:Huiself]]
[[pt-br:Elfos domésticos]]
[[ru:Домашние эльфы]]

[[Kategoria:Skrzaty|!]]